Sıcak Havalarda Gıda Zehirlenmesi Riski Neden Artıyor?

Yediklerimiz veya içtiklerimiz, vücudumuza fayda sağlamak yerine bazen sağlık sorunlarına neden olabilir. Gıda zehirlenmesi, bozulmuş ya da mikroorganizma içeren gıdaların tüketilmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Belirtileri çoğunlukla sindirim sistemiyle alakalıdır. Mide bulantısı, kusma, ishal, karın krampları vs. Bunların yanı sıra halsizlik, ateş ve baş dönmesi de en yaygın belirtiler arasındadır. Gıda zehirlenmesi çoğu zaman hafif seyretse de bazı vakalarda ciddi sıvı kaybı, organ yetmezliği görülebilmektedir. Hatta ölümle sonuçlanan vakalar da vardır. Belirtiler çoğunlukla yemeği tükettikten sonraki birkaç saat içinde ortaya çıkar. Özellikle yaz aylarında bu sorunla daha çok karşılaşırız. Peki, sıcak havalar gıda zehirlenmesini neden daha yaygın hale getirir?

Mikroorganizmalar İçin İdeal Sıcaklık Nedir?

Bakteriler ve diğer mikroorganizmalar, 5°C ile 60°C arasındaki sıcaklıklarda hızla çoğalır. Bu aralık ‘tehlikeli sıcaklık bölgesi’ olarak tanımlanmaktadır. 30°C üzerindeki sıcaklıklarda bazı mikroorganizmaların üreme hızları ciddi şekilde artar. Mesela Salmonella, E. coli ve Listeria gibi bakteriler, sıcaklık uygun olduğunda gıdaların yüzeyinde dakikalar içinde koloni oluşturmaya başlayabilir. Soğuk zincirin kırılması ya da sıcak ortamda uzun süre bekleyen gıdalar bu nedenle sağlık açısından risk oluşturur.

Sıcak Havalarda Gıda Zehirlenmesinde Nem Faktörü

Sıcaklık kadar nem de mikroorganizmaların çoğalmasını hızlandırmaktadır. Yüksek nem oranı, gıdaların yüzeyindeki bakteri gelişimini kolaylaştırır. Bozulmaya meyilli ürünlerde bu etki daha hızlı görülür.

Türkiye gibi yaz aylarında hem sıcak hem de nemli geçen bölgelerde açıkta bırakılan gıdalar kısa sürede tüketilemeyecek duruma gelebilmektedir. Bu nedenle yaz aylarında hem buzdolabı koşulları hem de taşıma ve saklama sürelerine dikkat edilmelidir.

Açık Hava Etkinlikleri Gıda Zehirlenmesi Riskini Artırıyor

Piknikler, plajda geçirilen günler, açık hava konserleri, mangal partileri yaz aylarının sevilen aktivitelerindendir. Bu tür etkinlikler gıda zehirlenmesi riskini artırıyor. Çünkü, böyle durumlarda gıdalar buzluk ya da soğutucu olmadan taşınmaktadır. Ayrıca saatlerce dış ortamda, çoğunlukla da doğrudan güneş ışığına maruz kalır. Gölgelik alanlar olsa bile sıcaklık kontrolünü sağlamak zordur. Süt ürünleri, et ve tavuk gibi ürünlerde problem daha sık yaşanır.

Ayrıca açık havada yemek hazırlarken hijyen koşullarını sağlamak da her zaman kolay değildir. Ellerin yıkanamaması, kesme tahtalarının veya ekipmanların temizlenememesi gibi faktörler gıda zehirlenmesi riskini artırır.  Çünkü çapraz bulaşı olma olasılığı yüksektir. Çiğ etin doğrandığı yüzeylerde sebze kesilmesi ya da pişmiş gıdaların daha önce çiğ gıdalarla temas etmiş kaplarda sunulması çapraz bulaşma adına verilebilecek en güzel örneklerdendir. Bu durum pişmiş ve hijyenik bir gıdadaki mikroorganizma yükünü artırır.

Riskli Gıdalara Ekstra Dikkat Etmek Gerekir

Bazı gıdalar yapıları gereği sıcak havalarda daha hızlı bozulur. Çiğ et, tavuk, yumurta, süt ve süt ürünleri, mayonezli salatalar, deniz ürünleri ve kremalı tatlılar gibi.

Bu gıdaların taşınması, saklanması ve hazırlanması sürecinde zaman faktörü önemlidir. Market alışverişi sırasında bu ürünler mümkünse en son alınmalıdır. Eve varır varmaz ise buzdolabına ya da derin dondurucuya yerleştirilmelidir. Özellikle sıcak bir arabanın içinde bu ürünler dakikalar içinde riskli sıcaklık aralığına ulaşabilir. Piknik gibi dış ortamda geçirilen günlerde ise buz akülü termal çantalar veya soğuk zinciri koruyacak özel saklama sistemleri kullanılmalıdır.

Yaz döneminde dışarıda tüketilen gıdalara da dikkat etmek gerekir. Soğukta saklanması gereken sütlü tatlı, dondurma ya da sandviç gibi ürünler uygun koşullarda saklanmadığı zaman zehirlenme riskini artıyor. Gıda zehirlenmesinden korunmak adına yaz aylarında tüketime sunulan gıdaların nasıl saklandığı, nerede üretildiği ve sunum koşullarının ne kadar hijyenik olduğu dikkatle değerlendirilmelidir.

 

Kaynaklar:

1. https://ask.usda.gov/s/article/Do-foodborne-illnesses-increase-during-the-summer-months
2. https://www.cdc.gov/food-safety/signs-symptoms
3. https://www.who.int/europe/news-room/fact-sheets/item/public-health-advice-on-food-safety-during-summer
4. https://www.eufic.org/en/food-safety/article/how-to-prevent-food-poisoning-tips-tricks
5. https://www.efsa.europa.eu/en/safe2eat/food-poisoning
6. https://www.fsis.usda.gov/food-safety/safe-food-handling-and-preparation/food-safety-basics/how-temperatures-affect-food
7. https://www.foodsafety.gov/blog/keep-food-cool-summer-avoid-foodborne-illness