Selenyum Nedir? Selenyumun Faydaları Nelerdir?
Mineraller vücudumuz için önemli besin öğelerindendir. Eksiklikleri ve fazlalıkları birtakım problemlere neden olabilir. Bu nedenle dengeli bir şekilde vücuda alınmalıdır. Bu yazımın içerisinde pek bilinmeyen selenyum mineralinden bahsetmek istiyorum. Selenyum nedir, selenyumun faydaları, selenyum eksikliği gibi birçok konuya değineceğim.
Hazırlayan: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Selenyum Nedir?
Mikro mineraller arasında yer alan bir mineral çeşididir. Mineraller insan vücudunun ihtiyaç duyduğu miktara göre makro ve mikro mineral olarak ayrılmaktadır. Makro mineraller vücudun fazla miktarda ihtiyaç duyduğu mineraller diyebiliriz. Mesela kalsiyum minerali gibi. Mikro mineraller ise vücudun daha az miktarda ihtiyaç duyduğu minerallerdir. Bugün bahsedeceğim selenyum minerali gibi. Endokrin, bağışıklık ve kardiyovasküler sistem gibi birçok sistemi destekleyen selenyumun faydaları neler ayrıntılı olarak bakalım.
Selenyumun Faydaları
Selenyum antioksidan olarak görev yapar. Serbest radikallerin yaratmış olduğu oksidatif stresi azaltır. Böylece bağışıklık sistemini destekler. Ayrıca E vitamini ile sinerjik bir etkiye sahiptir. Aynı zamanda selenyum DNA hasarını onarmaya yardımcıdır. Oksidatif stresi azaltma ve DNA hasarını onarması belirli kanser türlerinin riskini azaltmaya yardım eder. Nitekim 2016 yılında yapılan bir araştırmada göre yüksek selenyum değerine sahip olmanın meme, akciğer, kolon, mide, yemek borusu ve prostat kanserlerine karşı koruma sağlayabileceği belirtilmiştir.
Selenyum içeren besinler ile beslenmek kalp sağlığınızı koruyacaktır. Bu durum oksidatif stresi azaltması ile ilişkilendirilmiştir.
Selenyumun sahip olduğu antioksidan etki bilişsel sağlığı korumada yardımcı olabilir. Hem yaşa bağlı bilişsel gerileme hem de Alzheimer hastalığı gibi rahatsızlıklara yakalanma riskini azaltabilir.
Tiroit bezinin düzgün çalışabilmesi için selenyum mineraline ihtiyaç vardır. Tiroitler diğer organlara oranla daha fazla selenyum içerir. Tiroit bezi günlük vücut fonksiyonlarından birçoğu (iştah, uyku, sıcaklık gibi) için önemlidir. Selenyum da tiroit bezi içerisindeki oksijen üretimini düzenler. Ayrıca tiroit bezi için koruyucu olarak görev alır.
Selenyum İçeren Besinler
Selenyum toprakta ve bazı gıdaların içerisinde doğal olarak yer alır. Gıdalardaki selenyum miktarı, yetiştirildiği toprağın selenyum içeriğine bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Bitkisel besinler topraktan selenyum elde eder ve bu da bu bitkileri yiyen hayvanlardaki selenyum miktarını etkiler. Protein bakımından zengin olan yiyecekler selenyum minerali açısından zengindir.
Selenyum içeren besinler için Brezilya fıstığı, somon, yumurta, mantar, tahıllar, deniz ürünlerini örnek verebiliriz. Fakat tahıl ve sebzelerde selenometiyonin yapısında bulunan selenyumun biyoyararlılığı daha yüksektir. Selenyum içeren besinlerin içerdikleri selenyum miktarı yetiştikleri yere göre değişkenlik göstereceği için farklı türdeki besinlerden tüketerek bir denge yakalayabiliriz. Bir de selenyum ihtiyacı için selenyum takviyesi kullanılmaktadır. Selenyum takviyesi için çokça tercih edilen Solgar Selenium’a buradan ulaşabilirsiniz. Peki gün içerisinde ne kadar selenyum almalıyız? Haydi bir bakalım.
Günlük Ne Kadar Selenyum Almalı?
Selenyum için önerilen günlük alım miktarı yaşa bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Ve USDA'ya göre önerilen alım miktarları aşağıdaki gibidir:
- 1-3 yaş arası çocuklar: 20 mikrogram/gün
- 4-8 yaş arası çocuklar: 30 mikrogram/gün
- 9-13 yaş arası çocuklar: 40 mikrogram/gün
- Yetişkinler ve 14 yaş ve üstü çocuklar: 55 mikrogram/gün
- Hamile kadınlar: 60 mikrogram/gün
- Emziren kadınlar: 70 mikrogram/gün
Selenyum Eksikliği ve Fazlalığı
Selenyum gıdalar yoluyla vücuda alınabildiği selenyum eksikliği nadir görülmektedir. Fazla miktarda selenyum alındığında ise toksik olabilir. Selenyum fazlalığı (Selenyum toksisitesi), selenyum içeren gıdanın fazla tüketilmesi ile olabileceği gibi selenyum takviyesi kullanımından da kaynaklanabilir. Günlük tolere edilebilir üst sınırın yani 400 mcg’nin aşılmaması önemlidir. Selenyum toksisitesi durumunda saç kaybı, baş dönmesi, mide bulantısı, kusma gibi olumsuz sonuçlar ile karşılaşabilirsiniz. Şiddetli vakalarda ise ciddi böbrek yetmezliği, bağırsak ve nörolojik belirtilerin olabileceği vurgulanmıştır. Vitamin ve mineraller gibi gıda takviyeleri doktor kontrolü altında kullanılmalıdır. Aksi takdir de fayda sağlamak isterken daha çok zarar görebiliriz.
Hazırlayan: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Kaynaklar:
- Şimşek A., ve ark., Selenyumun İnsan Beslenmesi ve Sağlığı Açısından Önemi, Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, Cilt:5, Sayı:2, s.245-251, 2004.
- https://draxe.com/nutrition/selenium-benefits/
- Kocatepe D., ve ark., Selenyum, Su Ürünleri ve Sağlık, Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2021; 6(2): 162-173.
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/287842
- Bir seçim yapmanız sayfanın tamamının yenilenmesine neden olur.
- Bir seçim yapmak için boşluk tuşuna sonra ok tuşlarına basın.