Zerdeçalın Faydaları Nelerdir?
Altın baharat ve Hint safranı olarak da bilinen zerdeçal, Asya mutfaklarının vazgeçilmez baharatlarından biridir. İçerdiği etken maddeler sayesinde sağlık açısından pek çok fayda sağlar. Bu baharat hem mutfaklarda hem de geleneksel tıpta yaygın olarak kullanılmaktadır. Bugünkü yazımızda zerdeçalın faydaları ve daha fazlasından bahsedeceğiz.
Zerdeçal Nedir?
Anavatanı Hindistan olan zerdeçal dünyanın birçok yerinde yetiştirilmektedir. Zencefilgiller familyasından gelen ve Curcuma longa bitkisinin kökünden elde edilen bir baharattır. Bu bitki, polifenolik bir bitkidir ve acımsı bir tada sahiptir.
Bu baharatın geçmişi 4000 yıl öncesine dayanmaktadır. Uzun yıllardır var olan zerdeçal ne işe yarar merak ediyor olabilirsiniz. Araştırmalar zerdeçalın Hindistan’da geleneksel tıp olarak kabul edilen ayuverdik tıbbında sindirim ve karaciğer hastalıkları, artrit tedavisinde kullanıldığını gösteriyor. (2)
Zerdeçalın İçerisinde Yer Alan Etken Maddeler
Zerdeçalın faydaları içerisinde yer alan etken maddelerden kaynaklanmaktadır. En önemli etken maddesi ise kurkumin adı verilen bileşiktir. Bu bileşik, güçlü antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.
ORAC sisteminde zerdeçalın değeri; 44.776’dır. Oksijen Radikali Emme Kapasitesi (ORAC), gıdaların antioksidan kapasitesini gösteren bir değerdir. Altın baharat, bu değer ile antioksidan kapasitesi en yüksek baharatlar arasında yer alır. Bazı araştırmalara göre ise bu değer daha fazladır.
Ayrıca zerdeçal uçucu yağlar, vitaminler ve mineraller açısından da zengin bir içeriğe sahiptir. 100 gram zerdeçal için ortalama besin değerleri şöyledir (2):
- 390 kcal
- 10 gram yağ (3 gram doymuş yağ)
- 10 mg sodyum
- 2500 mg potasyum
- 47,5 mg demir
- 50 mg askorbik asit
- 69,9 gram karbonhidrat
- 21 gram diyet lifi
- 3 gram şeker
- 8 gram protein
- 4,8 mg niasin
Zerdeçalın Faydaları Nelerdir?
Yapılan araştırmalara göre bu altın baharatın sağlığa katkıları oldukça fazladır. Şimdi, zerdeçal ne işe yarar, neye iyi gelir daha yakından inceleyelim.
- Antioksidan Özellikler
Zerdeçal faydaları arasında en bilineni antioksidan özellikleridir. Kurkumin, serbest radikallerle savaşarak hücrelerin oksidatif strese karşı korunmasına yardımcı olur. Bu sayede yaşlanma belirtilerini geciktirir ve kronik hastalıklara karşı koruma sağlar.
- Anti-İnflamatuar Özellikleri
Enflamasyon, vücudun doğal bir savunma mekanizmasıdır, ancak kronik hale geldiğinde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Altın baharat, güçlü antienflamatuar özellikleri sayesinde bu tür iltihaplanmaları azaltabilir. Araştırmalar, kurkuminin özellikle eklem iltihabı ve osteoartrit gibi durumlarda ağrı ve iltihaplanmayı hafifletmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.
- Beyin Sağlığı ve Nörolojik Etkiler
Kurkumin, beyindeki nörotrofik faktörün seviyelerini artırarak depresyon ve Alzheimer hastalığı gibi nörolojik rahatsızlıklara karşı koruma sağlar. Ayrıca, hafızayı güçlendirir ve bilişsel işlevleri destekler.
- Kalp Sağlığına Katkıları
Kalp sağlığı için de zerdeçalın faydaları oldukça önemlidir. Kurkumin, kalp hastalıklarına yol açan iltihaplanmayı ve oksidatif stresi azaltır. Ayrıca, kan damarlarının iç yüzeyindeki endotel fonksiyonunu iyileştirerek kan basıncını düzenler ve kalp hastalığı riskini azaltır.
- Kanserle Mücadelede Zerdeçal
Zerdeçal ne işe yarar sorusunun yanıtlarından biri de kanserle mücadeledeki rolüdür. Araştırmalar, zerdeçalın kanser hücrelerinin büyümesini engelleyebileceğini ve kanser tedavisinde destekleyici bir rol oynayabileceğini göstermektedir. Kurkumin, tümör hücrelerinin yayılmasını önleyerek kemoterapinin etkilerini artırabilir.
- Sindirim Sağlığına Etkileri
Zerdeçal, sindirim sistemi üzerinde de olumlu etkilere sahiptir. Mide asidini düzenleyerek hazımsızlık ve şişkinlik gibi problemlerin önlenmesine yardımcı olur. Ayrıca, bağırsak sağlığını koruyarak irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılabilir.
Zerdeçal Nasıl Kullanılır?
Zerdeçal nasıl tüketilir sorusunun pek çok yanıtı vardır. Günlük hayatınıza kolayca dahil edebileceğiniz çeşitli yöntemlerle zerdeçalın faydalarından yararlanabilirsiniz.
- Yemeklerde baharat olarak kullanabilirsiniz. Çorbalar, soslar, et ve sebze yemeklerine eklenerek lezzet katar. Ayrıca, pilav ve makarnalara da renk ve aroma verir. Yemeklere ekleyeceğiniz bir çay kaşığı zerdeçal hem lezzet hem de sağlık açısından büyük fayda sağlar.
- Altın süt, zerdeçalın en popüler kullanım şekillerinden biridir. Süt, bal ve zerdeçalın birleşimiyle hazırlanan bu içecek bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudu rahatlatır. Özellikle soğuk algınlığı ve grip mevsiminde tüketilmesi önerilir.
- Zerdeçal çayı, sindirimi kolaylaştıran ve vücudu toksinlerden arındıran bir içecektir. Zerdeçalı kaynar suya ekleyip birkaç dakika demleyerek hazırlayabilirsiniz. İçine limon ve bal ekleyerek lezzetini artırabilirsiniz
- Zerdeçalın faydalarından maksimum düzeyde yararlanmak için zerdeçal takviyeleri de kullanılabilir. Tablet veya kapsül formunda satılan bu takviyeler, özellikle inflamasyonla mücadelede etkilidir. Ancak, takviye kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.
Zerdeçal Zararları
Her ne kadar zerdeçal faydaları ile öne çıksa da aşırı tüketimi bazı olumsuz etkilere yol açabilir. Zerdeçal zararları arasında mide rahatsızlıkları ve böbrek taşları riskinin artması sayılabilir. Ayrıca, kan sulandırıcı ilaçlarla etkileşime girebileceği için dikkatli kullanılması gerektiği belirtilmiştir. Bu nedenle herhangi bir sağlık sorunu olan bireyler doktora danışmalıdır.
Sonuç olarak baktığımızda zerdeçal, düzenli ve doğru kullanıldığında vücudun genel sağlığını destekler ve pek çok hastalığın önlenmesine yardımcı olur. Ancak olası yan etkilerinden kaçınmak için önerilen dozlarda tüketmeye dikkat edilmelidir. Kişi başına günde 1-5 g (150 mg kurkumin) zerdeçal tüketiminin insanlarda herhangi bir yan etkiye neden olmadığı belirtilmiştir. (2)
Kaynaklar
- Karaman B., Köseler E., Zerdeçalın Kronik Hastalıklarla İlişkisi, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2017, 2(2), 96-112. (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3684300)
- Erkul C. ve ark., Zerdeçalın Genel Sağlık Üzerine Etkileri, Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 4(2), 76-87. (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1817933)
- Akbay G., Pekcan G., Zerdeçal: Beslenme ve Sağlık Yönünden Değerlendirilmesi, Beslenme ve Diyet Dergisi,2016:44(1):68-72. (https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/article/view/83/54)