Son kullanma tarihi geçmiş ürünler tüketilir mi?
Yazar: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Gıda ürünlerinin paketlerinde gördüğümüz tarihlerin ne anlama geldiğini ve bu tarihlerin ne kadar önemli olduğunu anlamak sağlığımız için önemlidir. Bu yazımızda, Son Tüketim Tarihi (STT) ve Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT) arasındaki farkları ele alacak ve bu tarihlerin geçmesinin ardından gıdaların tüketilip tüketilemeyeceğinden bahsedeceğiz.
STT ve TETT Geçmiş Ürün Yenir mi?
Gıda ürünlerinin ambalajlarında yer alan tüketim tarihleri gıdanın güvenli bir şekilde tüketilebileceği son günü belirtir. Bu tarihler gıdanın besin değerini, lezzetini ve güvenliğini koruduğu süreyi ifade eder. Gıda üreticileri, belirli bir tarihten sonra ürünlerin bozulabileceğini veya sağlık riskleri oluşturabileceğini öngörerek bu tarihleri belirler. Dolayısıyla aldığımız ürünlerde tüketim tarihlerine dikkat etmeliyiz.
Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği’nde gıdaların tüketim tarihleri için 2 seçenek vardır: TETT ve STT.
TETT ve STT Arasındaki Fark Nedir?
Son kullanma tarihi ve tavsiye edilen tüketim tarihi, gıda güvenliği ve kalitesi açısından farklı anlamlar taşır. Bu tarihler arasındaki farkları anlamak gıdaların ne zaman güvenli bir şekilde tüketilebileceğini belirlemek için önemlidir.
Aşağıda Son Tüketim Tarihi (STT) ve Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT) kavramlarının detaylarını inceleyeceğiz.
- Son Tüketim Tarihi (STT)
Son Tüketim Tarihi, gıdanın sağlık açısından güvenli bir şekilde tüketilebileceği son günü gösterir. Bu tarih geçtikten sonra gıda ürünlerinde bakteri ve diğer mikroorganizmalar hızla çoğalabilir. Bu durumda gıda zehirlenmelerine yol açabilir. Özellikle et, süt ürünleri ve hazır gıdalar gibi bozulmaya daha yatkın ürünlerde son tüketim tarihine çok dikkat edilmelidir.
Son tüketim tarihi geçmiş ürünler tüketilir mi?
Son tüketim tarihi geçmiş ürünler tüketilmemelidir. Bu tür ürünler sağlık açısından ciddi riskler taşıyabilir. Bozulmuş gıdaların görünüşünde, kokusunda veya tadında değişiklikler olur. Fakat bazı durumlarda hiçbir belirti gözlenmez. Bu nedenle son tüketim tarihi geçmiş ürünleri tüketmekten kaçınmak gerekir.
- Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT)
Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi, gıdanın en iyi kalitede ve lezzette olduğu süreyi belirtir. Bu tarihten sonra ürün hala tüketilebilir durumda olabilir. Ancak besin değeri veya lezzetinde azalmalar meydana gelebilir. TETT genellikle kuru gıdalar, konserve ürünler, baklagiller ve makarna gibi bozulmaya daha az yatkın ürünlerde kullanılır.
Tavsiye edilen tüketim tarihi (TETT) geçmiş ürün yenir mi?
TETT geçmiş ürünler genellikle hala tüketilebilir. Bu ürünlerin kalite, lezzet ve besin değerlerinde azalma olabileceğini unutmamalısınız. Örneğin, TETT’si geçmiş bir makarna veya konserve ürünün görünüşü, kokusu ve tadı normal ise tüketilebilir. Ancak ambalajı açılmış veya saklama koşullarına uygun olmayan şekilde muhafaza edilmiş ürünlerde dikkatli olunmalıdır.
Saklama Koşullarına Dikkat Edin!
Gıdalar için belirlenen tüketim tarihleri, belirtilen saklama koşullarının sağlanması durumunda geçerlidir. Bu tarihler, ürünlerin güvenli bir şekilde tüketilebileceği sürenin garantisidir. Ancak bu garanti yalnızca doğru saklama koşulları sağlandığında geçerlidir. Özellikle bazı gıdalarda, saklama koşulları çok büyük bir önem taşır.
Örneğin; et ve süt ürünleri gibi çabuk bozulabilen gıdalar, 0-4°C arasında saklanmalıdır. Oda sıcaklığında bırakıldıklarında ise birkaç saat içinde bozulabilir. Ya da yüksek nem seviyeleri, küf ve bakteri üremesine elverişli bir ortam sağlar. Bu nedenle kuru gıdalar (makarna, pirinç, baklagiller vb.) serin ve kuru bir yerde saklanmalıdır.
Gerekli şartların sağlanamaması durumunda gıdalar raf ömürlerinden çok daha kısa bir süre içerisinde bozulabilir.
Son Kullanma Tarihi Hakkında Sık Sorulan Sorular
- TETT son kullanma tarihi mi?
Hayır, TETT (Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi) son kullanma tarihi değildir. TETT, ürünün en iyi kalitede olduğu tarihi belirtirken STT (Son Tüketim Tarihi) ürünün güvenli bir şekilde tüketilebileceği son günü belirtir.
- Son kullanma tarihi geçmiş tavuk yenir mi?
Hayır, son kullanma tarihi geçmiş tavuk kesinlikle yenmemelidir. Bu tür ürünler ciddi gıda zehirlenmelerine yol açabilir. Diyelim ki, tavuğu satın alır almaz buzluğa koydunuz ve son kullanma tarihi geçtikten sonra çıkardınız. Bu durumdaki tavuk tüketilebilir.
- Son kullanma tarihi geçmiş yumurta yenir mi?
Son tüketim tarihi geçmiş yumurta yenilebilir. Bu durum yumurtanın doğru koşullarda muhafaza edilmesi durumunda geçerlidir.
Tüketmeden önce görsel ve kokusal kontrol yapmalısınız. Eğer bozuk bir koku varsa kesinlikle tüketilmemelidir. Bu durum, yumurtanın bozulduğunun bir göstergesidir. Tüketildiğinde sağlık sorunlarına yol açabilir.
Yumurta normal kokuyorsa tazeliğini test etmek için birkaç yöntem kullanabilirsiniz. Yüzdürme testi bunlardan biridir. Yumurtayı soğuk suya koyun. Eğer yumurta suyun dibine batıyorsa taze bir yumurtadır. Eğer yüzecek kadar hafifse bayatladığı anlamına gelir.
- TETT hangi ürünlerde kullanılır?
TETT genellikle kuru gıdalar, makarna, baklagiller, konserve ürünler ve benzeri bozulmaya daha az yatkın gıdalarda kullanılır.
Kaynaklar:
https://www.eufic.org/en/food-safety/article/best-before-use-by-and-sell-by-dates-explained
https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Link/40/Gidada-Dogru-Bilgi
https://www.eufic.org/en/food-safety/article/is-it-safe-to-eat-eggs-after-the-expiration-date