Propolisin Faydaları Nelerdir?
Arı kovanlarından elde edilen propolis günümüzde birçok yerde kullanılmaktadır. Peki propolis hakkında neler biliyoruz? Sıkça karşılaşsak da birçok kişi tam olarak propolis hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Bizde bugünkü blog yazımızda bu konuya değinmek istedik. Yazının devamında propolis nedir, ne işe yarar, propolisin faydaları ve zararları neler gibi sorularınıza karşılık bulabilirsiniz.
Hazırlayan: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Propolis Nedir, Ne İşe Yarar?
Yunanca kelimeler olan ‘pro (ön savunma)’ ve ‘polis (şehir)’ kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuş bir tabirdir. Yine Yunanca ’da arı zamkı anlamına gelmektedir. Propolis arılar tarafından yapılan reçine benzeri bir maddedir. Bal arıları bitkilerin yaprak, gövde, tomurcuk gibi kısımlarından topladıkları salgı maddelerini enzim, bal mumu gibi maddeler ile karıştırarak propolisi üretir. Arılar kovan girişlerini propolis ile kapatarak kovanı gelebilecek olan tehditlere karşı korumaktadır. Ham propolis sarımsı, yeşil ve koyu kahverengi gibi değişen bir renge ve kendine has bir kokuya sahiptir. Ham propolis en çok Çin, Rusya, Brezilya, (ABD), Avustralya gibi ülkelerden toplanmaktadır.
Propolis nedir cevapladıktan sonra propolis ne işe yarar sorusuna gelelim. Arılar için oldukça önemli olan bu maddeyi eski uygarlıklar hastalıklarla mücadele için kullanmışlar. 2019 yılında yapılan bir çalışmada MÖ. 300 yılından beri propolis kullanıldığı belirtilmiştir. Örneğin Yunanlılar apseleri tedavi etmek için kullanırken Asurlular enfeksiyonla savaşmak için yaranın üzerini kapatmışlar. Yapılan çalışmalarda propolisin antibakteriyel, antifungal, antiviral, antitümoral ve antioksidan aktivite gibi biyolojik özellikleri belirlenmiştir. Bu özellikler propolisin sahip olduğu bileşenler ile yakından ilgilidir. Fakat propolisin bileşenleri arıların bulunduğu bölgeye, hangi ağaç ve çiçeklere erişebildiği gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Mesela Avrupa’dan gelen propolis ile ülkemizde üretilen propolis aynı kimyasal yapıya sahip değildir. Bu durum propolisin faydaları konusunu araştırırken araştırmacıların işini zorlaştırmaktadır. Bu yüzden propolis ne işe yarar, faydaları neler gibi konularda daha büyük araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Şimdilik yapılan araştırmalar neticesinde propolisin faydaları neler ona göz atalım.
Propolisin Faydaları
- Propolis bağışıklık sistemini destekler. Yapılan araştırmalar sonucunda propolisin içeriğinde yer alan maddeler ve C vitamini sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirmede çok güçlü bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. İnsan bedenin dış faktörler ile maruz kaldığı radikallerden korunması ve kronik rahatsızlıkların da oluşmasının önüne geçmesinde önemli bir rol oynar.
- Kış aylarında birçok kişinin maruz kaldığı grip ve soğuk algınlığı dönemlerinde iyileşme süresini hızlandırmaktadır. Yapılan çalışmalar propolis ile grip ya da soğuk algınlığına karşı etki gösterilebildiği gözlemlenmiştir.
- Bölgesel şekilde uygulandığında propolisin uçuğa karşı da etkili olduğu gözlemlenmiştir. Bu durum propolisin bileşiminde yer alan maddelerin Herpes virüsünün sebep olduğu uçuğa karşı savaşma özelliğinin olmasından kaynaklıdır.
- Propolisin faydaları arasında ağız ve diş sağlığı da vardır. Propolisin antibakteriyel özelliği sayesinde ağız içerisindeki bakterilerin üremesinin önüne geçilir. Bu etkisi sayesinde diş çürüklerini önler ve diş etlerinde meydana gelecek ödeme karşı da iyi bir etki gösterir. Ağız ve diş sağlığı için kullanılan gargara ya da diş macunlarına bir miktar propolis görmeniz mümkündür.
- Propolislerin içeriğinde yer alan flavonoid grubu yaraların kapanmasında gösterdiği etki ile yara tedavisinde de kullanılabilmektedir.
- Sindirim sistemine bağlı birçok hastalığın tedavisinde propolis kullanılabilir. Propolisin faydaları arasında; ülseratif kolitin, mide ülseri, mide kanseri ve bağırsak kanserinin tedavisinde etkili olma özelliği vardır. Ayrıca tedavide etkili olduğu gibi bu hastalıklardan korunmak için de faydalıdır.
- Propolisin faydaları denildiğinde bilinen en önemli özelliklerinden biri astım ve bronşit gibi hastalıklara karşı etkili olmasıdır.
- Yapılan araştırmalar sonucunda propolisin bazı kanser tiplerine karşı da etkili olduğu belirlenmiştir. Propolisin kansere karşı etkileri incelendiğinde şunlar gözlemlenebilmektedir: Kanserli hücrelerin vücut içerisinde çoğalmasının önüne geçebilmektedir. Sağlıklı hücrelerin kanserli hücrelere dönüşmesini önleyebilir. Kanserli hücrelerin iletişim ağlarını engeller ve uyarı iletiminin önüne geçebilir.
Propolis Nasıl Tüketilir?
Günlük hayatımızda çeşitli şekillerde propolis kullanmak mümkündür. Ağız sağlığı için ağız bakım ürünlerini içerisinde sıklıkla görebilirsiniz. Bunun yanı sıra cilt bakım ürünlerinde de propolis kullanılmaktadır. Propolisi oral olarak tüketmek isterseniz tableti sıvı ve toz gibi farklı formlarda bulabilirsiniz. Son dönemlerde yiyecek ve takviye içerisinde propolis kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır. Protein barlar, pestiller, gıda takviyeleri bunlardan sadece birkaçı. Ayrıca propolis damla, propolis sprey gibi yeni kullanım yolları da oluşmuştur. Propolis tüketmek istiyorum fakat nasıl tüketeceğime karar veremiyorum derseniz propolis içeren ürün çeşitlerimize buradan bakabilirsiniz.
Sonuç olarak baktığımızda bal, polen, propolis gibi arı ürünleri insanlığın ilk çağlarından beri beslenme, hastalıkların tedavisi gibi amaçlarla kullanılmaktadır. Bu nedenle birçok arı ürünü fonksiyonel gıda olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca bu tür ürünler apiterapinin temelini oluşturur. Fakat tüketirken dikkatli olmak da fayda vardır. Propolisin alerjik etkisinin olmadığı belirtilse de aksi durumların bildirildiği çalışmalarda mevcuttur.
Hazırlayan: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Kaynaklar:
- Acun S, Gül, H, 2020. Fonksiyonel Bir Ürün Olan Propolisin Sağlık Üzerine Etkisi, U.Arı.D., 2020, 20(2): 189-208.
- Aydın M. ve ark., Propolisin Genel Özellikleri ve Kullanımı, GIDA, 2021, 46(1):69-81.
- medicalnewstoday.com/articles/propolis
- healthline.com
- Bir seçim yapmanız sayfanın tamamının yenilenmesine neden olur.
- Bir seçim yapmak için boşluk tuşuna sonra ok tuşlarına basın.