Organik Gıda Nedir, Faydaları Nelerdir?
Günümüzde sağlıklı yaşam bilinci arttıkça organik gıdalar giderek daha fazla tercih edilmeye başlandı. Peki, organik gıda ile organik olmayan gıda arasındaki farklar nelerdir? Organik gıdaların faydaları neler? Bu yazımızda, bu soruların cevaplarını detaylı bir şekilde ele alacağız.
Yazar: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Organik Gıda Nedir?
Organik gıdalar, kimyasal gübreler, pestisitler ve diğer sentetik maddeler kullanılmadan yetiştirilen ürünlerdir. Bu gıdalar, doğal döngülere saygı gösteren yöntemlerle üretilir. Genetik olarak motife edilmiş organizmalar kullanılmaz.
Organik tarım; toprağın ve çevrenin sağlığını korumayı, biyolojik çeşitliliği teşvik etmeyi ve sürdürülebilir tarım uygulamalarını benimsemeyi amaçlar.
Organik ve Organik Olmayan Gıdalar Arasındaki Farklar
Organik ve organik olmayan gıdalar arasındaki temel farklar, üretim süreçlerinde kullanılan yöntemlerden kaynaklanır. Ayrıca bu farkları, organik gıdaların faydaları olarak da nitelendirebiliriz. İşte organik ve organik olmayan gıdalar arasındaki detaylı farklar:
- Kimyasal İlaçlar ve Gübreler
Organik tarımda, zararlılarla mücadele ve bitki besleme için kimyasal pestisitler ve sentetik gübreler yerine doğal ve biyolojik yöntemler kullanılır. Örneğin; zararlılarla başa çıkmak için biyolojik düşmanlar (doğal avcılar) kullanılır. Toprağın verimliliğini artırmak için kompost, yeşil gübreler ve hayvan gübresi gibi doğal maddeler kullanılır.
Organik olmayan tarımda ise üretimi artırmak ve zararlılarla mücadele etmek için sentetik pestisitler, herbisitler ve kimyasal gübreler yaygın olarak kullanılır. Bu maddeler hem ürünlerde kalıntı bırakabilir hem de çevreye zarar verebilir.
- Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO)
Organik tarımda, genetik mühendislik teknikleri kullanılarak değiştirilmiş organizmaların (GDO) kullanımı yasaktır. Organik ürünler, doğal genetik yapıları korunarak üretilir.
Organik olmayan tarımda ise verimliliği artırmak ve dayanıklılığı sağlamak amacıyla GDO'lar kullanılabilir. Bu durum, bazı tüketicilerde sağlık ve etik kaygılarına yol açmaktadır.
- Çevreye Etki
Organik tarım, toprağın sağlığını korumayı ve ekosistemi desteklemeyi hedefler. Doğal gübreler ve biyolojik mücadele yöntemleri kullanıldığı için toprak yapısı ve su kaynakları korunur. Erozyon ve toprak yorgunluğu azaltılır.
Organik çiftliklerde biyolojik çeşitlilik teşvik edilir. Monokültürden kaçınılarak, farklı bitki türleri ve doğal yaşamın desteklenmesi sağlanır.
Organik olmayan tarımda ise sentetik kimyasalların kullanımı, toprak ve su kaynaklarını kirletebilir. Bu kirlilik, uzun vadede çevresel sorunlara yol açabilir. Kimyasal gübreler ve pestisitler, toprağın verimliliğini kısa vadede artırsa da uzun vadede toprağı yorgun ve verimsiz hale getirebilir. Su kaynaklarının aşırı kullanımı ve kirlenmesi ekosistemlere zarar verebilir.
- Ürün Sertifikasyonu
Organik gıdalar, belirli standartlara uygun olarak üretilir ve bağımsız sertifikasyon kuruluşları tarafından denetlenir. Bu sertifikalar, ürünlerin organik olduğunu ve belirli kriterlere göre üretildiğini garanti eder.
Geleneksel tarım ürünlerinde ise genellikle sertifikasyon gerekliliği yoktur. Ürünlerin nasıl üretildiği konusunda tüketiciler yeterli bilgiye sahip olmayabilir.
Organik Gıdaların Faydaları Nelerdir?
Organik gıdaların sağlık ve çevre üzerinde birçok olumlu etkisi vardır:
- Organik gıdalar, pestisitler ve diğer zararlı kimyasallar içermediği için vücudumuz bu maddelere daha az maruz kalır.
- Organik tarım yöntemleri, toprağı, suyu ve biyolojik çeşitliliği korur, böylece çevre üzerindeki olumsuz etkiler azalır.
- Yapılan bazı araştırmalar organik gıdaların daha yüksek vitamin, mineral ve antioksidan içerdiğini göstermektedir.
- Ayrıca, organik üretimle elde edilen gıdalarda nitrat seviyelerinin %30 daha düşük olduğu belirlenmiştir.
Peki, Bir Ürünün Organik Olup Olmadığını Nasıl Anlarız?
Bir ürünün organik olup olmadığını anlamanın en güvenilir yolu etiket kontrolü yapmaktır. Ürünün etiketinde organik tarım logosu olmalıdır. Organik Tarım Esasları ve Yönetmeliği’nde yer alan şartları sağlayan ve onay alan firmalar bu logoyu kullanabilir. Organik tarım logosu bulunmayan ürünler organik adı altında satışa sunulamaz.
Organik Gıda ile Doğal Gıda Aynı Şey mi?
Organik gıda ve doğal gıda terimleri sıkça karıştırılmaktadır. Doğal gıda, herhangi bir yapay katkı maddesi içermeyen gıdalara verilen genel bir addır. Organik gıdalar ise belirli standartlar ve sertifikalar doğrultusunda üretilen gıdalardır. Doğal gıdalar mutlaka organik üretim yöntemleriyle üretilmiş olmayabilir.
Diyelim ki, kırsal bir bölgede bir çiftçisiniz ve küçük bir bahçede meyve ve sebze yetiştiriyorsunuz. Bahçenizde yetiştirdiğiniz tüm ürünler için hiçbir kimyasal gübre, pestisit veya herbisit kullanmıyorsunuz. Bu durumda, bu meyve ve sebzeler doğal olarak yetiştirilmiştir.
Ancak ürünlerinizi ‘organik’ olarak adlandırmak için bu yeterli değildir. Organik sertifikası alabilmek için Organik Tarım Esasları ve Yönetmeliği'nde belirtilen birçok şartı yerine getirmeniz gerekir. Kısacası doğal gıdalar organik olmayabilir ve organik gıdalar da her zaman doğal olmayabilir.
Kaynaklar:
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0002916523018853
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0002916523265636