Maltitol Nedir?
Maltitol Ne İşe Yarar?
Tüketici bilincinin artması, diyabet hastalarına yönelik gıda ürünlerine ihtiyaç duyulması gibi faktörler gıda ürünlerinde şeker kullanımının azalmasına neden olmuştur. Şekersiz bir çikolatanın nasıl tatlı bir tada sahip olduğunu düşündünüz mü hiç? Bu durum gıdalarda kullanılan şeker ikameleri sayesinde mümkündür. Bu amaç için doğal tatlandırıcılar, yapay tatlandırıcılar ve şeker alkolleri (polioller) kullanılmaktadır. Bugün bahsedecek olduğumuz maltitol bir şeker alkol çeşididir.
Hazırlayan: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Konuya geçmeden önce şeker alkollerle ilgili kısa bir açıklama yapalım. Şeker alkol adlandırması bize içerisinde alkol olduğunu düşündürebilir. Oysa bu bileşiklerde alkol yoktur. Şeker alkoller karbonhidrat türevidir. Meyve ve sebzelerin içerisinde doğal olarak vardır. Ya da mono ve disakkaritlerden kimyasal olarak elde edilmektedir. Tatlı bir tada sahip olmaları şeker ikamesi olarak kullanılmasına neden olmuştur. Ne kadar tatlı olsa da şeker kadar tatlılık vermezler. Şimdi maltitolün özelliklerine yakından bakalım.
Maltitol Nedir?
Maltitol, yukarıda da bahsettiğimiz üzere şeker alkol olarak adlandırılan bileşiklerden biridir. Ticari olarak nişastadan üretilmektedir. Kristal toz veya şurup halinde olabilir. Gıdalara tat vermesi için kullanılan gıda katkı maddesidir. Kristal toz halindeki maltitolün tatlılık derecesi sakarozun %90’ı kadardır. Maltitol şurubu ise sakarozun %75’i kadar tatlandırma gücüne sahiptir.
Şeker alkoller içerisinde özellik bakımından şekere en çok benzeyen maltitoldür. Su içerisinde serbestçe çözünmektedir. Ayrıca ısı, asit ve alkali bileşiklere karşı kararlıdır. Şeker gibi karamelize olmaz veya ısıtıldığı zaman kahverengi renk oluşumu yoktur.
Kalori değeri düşüktür. Benzer şekilde glisemik indeks değeri de düşüktür. Glisemik indeks değeri, karbonhidratların kan şekeri seviyemizi arttırma durumunu gösteren bir değerdir. Bu değerin düşük olması maltitolün kan şekeri seviyemizi yavaş arttırdığını gösterir.
Maltitolün Kullanım Alanları
Geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bisküvi, kurabiye gibi pişmiş ürünlerde; sakız, çikolata gibi şekerlemelerde; dondurma, tatlı gibi sütlü ürünlerde; mısır gevreği, kahvaltılık gevrekler gibi tahıl ürünlerinde kullanılmaktadır.
Maltitolün unlu mamullerde kullanımı ürünün gevrekliğini sağlar. Ayrıca şekerin neden olduğu esmerleşmeyi önler. Dondurma ve dondurulmuş süt ürünlerinde ise yağ ve şeker ikamesi olarak kullanılabilir. Böylece ürüne tat verirken aynı zamanda kremsi ve yapışkan olmasını sağlar. Kristal maltitol, düşük higroskopikliği, yüksek tatlılığı ve soğutma sonrası tadı olmaması nedeniyle şekersiz çikolatada şeker ve kaloriyi azaltmak için yaygın olarak kullanılan bir bileşendir. Maltitol ile yapılan şekersiz çikolatanın tadı sakaroz içeren çikolataya çok yakındır.
Maltitol Kullanımının Sağladığı Yararlar
Gıdalarda şeker yerine maltitol kullanımı birkaç yönden fayda sağlar. Öncelikle maltitolün kalori değeri azdır. Bu yüzden kalori hesabı yapan bireylerde kilo vermeye yardımcı olabilir. Bu noktada maltitolün karbonhidrat olduğu unutulmamalıdır. Düşük glisemik indeks değerine sahip olması kan şekeri seviyesinin yavaş artmasını sağlar. Bir başka faydası da şeker gibi diş çürüklerine neden olmamasıdır. Bu yüzden de gargara, diş macunu gibi ağız bakım ürünlerinde kullanımı yaygındır. Ayrıca maltitol metabolizmasından üretilen asitler mine erozyonuna sebep olmaz. Bu nedenle, maltitol karyojenik olmayan yani diş dostu olarak kabul edilmektedir.
Maltitol üretim sürecinde hayvansal madde veya hayvansal kaynaklı ürünlerin kullanımı yoktur. Bu yüzden vejetaryen ve vegan bireylerin beslenmesine eklemesinde bir sakınca yoktur. Ayrıca mısırdan elde edildiği için gluten içermez. Farklı bir ham maddeden elde edildiği takdirde etikette alerjen bilgilerinin olduğu kısımda belirtilmesi gerekir.
Maltitol Zararlı Mı?
Maltitolün güvenli bir tatlandırıcı olduğu FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi), EFSA (Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi), JECFA (Ortak FAO/WHO Gıda Katkı Maddeleri Uzman Komitesi) gibi bilim otoriteleri tarafından kabul edilmektedir.
Maltitolün fazla tüketiminin bazı kişilerde gaz, ishal, mide ağrısı gibi problemlere neden olabileceği bildirilmiştir. Bu etkilerin etken maddenin ne kadar tüketildiğine ve vücudun nasıl tepki verdiğine bağlıdır. Maltitol içeren ürünleri tüketmeden önce vücudunuzun nasıl tepki verdiğini görmek için ilk olarak küçük bir miktarla başlayın. Yan etkiler fark ederseniz veya maltitole duyarlı olabileceğinizden endişeleniyorsanız, tüketim miktarını azaltın veya beslenmenizden çıkarın.
Bilinçli bir tüketici olarak gıda etiketi okuma alışkanlığı kazanırsanız fazla kullanımdan kaçınabilirsiniz. Maltitol için belirlenmiş olan E kodu E965’tir. E965(ii) ise maltitol şurubunu ifade eder. E kodları katkı maddelerinin ayırt edilmesi ve her yerde aynı anlama gelmesi için tasarlanmış olan kodlardır. Avrupa Birliği tarafından belirlenen bu kodlar EFSA tarafından onaylanmaktadır. Yani maltitol gıda etiketlerinde bu şekilde de karşımıza çıkabilir.
Birçok bilimsel araştırma aşırı şeker tüketiminin çeşitli sağlık sorunlarına yol açtığını bildirmektedir. Bu sorunlara çocuklarda ve yetişkinlerde aşırı kilo ve obezite örnek verilebilir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yetişkinler ve çocuklarda şeker tüketiminin toplam enerji alımının %10’unun altına düşürülmesini önermektedir. Bu durumda gıda ürünlerinde rafine şeker yerine maltitol kullanımı iyi bir alternatif olabilir. Fakat düşük kalorili olması, glisemik indeksinin düşük olması gibi özellikler çok cazip gelse de neticede maltitol bir karbonhidrat türevidir. Tüketim miktarına dikkat etmek gerekir.
Kaynaklar:
- https://health.clevelandclinic.org/what-to-know-about-sugar-alcohols/
- https://www.healthline.com/health/food-nutrition/is-maltitol-safe
- Dobreva, M. Hadjikinova, A. Slavov, D.Hadjikinov, G. Dobrev, B. Zhekova, Functional properties of maltitol, Agrıcultural Science and Technology, Vol.5, No:2, Pp 168-172, 2013.
- Natural sweeteners in a human diet, PMID: 26400114
- https://en.wikipedia.org/wiki/Maltitol
Hazırlayan: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ