Pulsating Leaf

Ketojenik Beslenme Nedir?

Yetişkin bir insan vücudunun ana enerji kaynağı karbonhidratlardır. Ketojenik beslenmede ise karbonhidrat alımını sınırlandırıp, vücudun enerji kaynağı olarak yağları kullanması prensibine dayanır. Özetle ketojenik diyet; Yüksek oranda yağ, düşük karbonhidrat ve yeterli protein içeren bir diyet çeşididir.

Kısıtlı karbonhidrat alımı vücutta kısıtlı karbonhidrat ve yüksek yağ içeriğinden dolayı metabolizmada keton cisimciklerinin ortaya çıkmasını ve kullanılmasını sağlar. Ketojenik diyet ilk kez 1920 yılında Amerika’da Dr. Wilder tarafından dirençli epilepsi hastaları denilen ilaca rağmen kontrol altına alınamayan epilepsi hastalarına uygulanmıştır.[1]

Ketojenik diyet, günümüzde birçok hastalığın tedavisinde ve zayıflama amaçlı yaygın olarak kullanılmaktadır. Doktor ve Diyetisyen eşliğinde uygulanması gereken özel bir beslenme şeklidir.

Hazırlayan: Diyetisyen Şevval Beyza Kulaksız

Ketojenik Beslenme Nedir?

 

Ketojenik Diyet Nasıl Etki Eder?

İnsan beyninde glukoz başlıca enerji kaynağıdır, ancak 24-36 saatlik  açlık  sonunda  vücuttaki glukoz  depoları  (kas  ve  karaciğerdeki  glikojen) tükenir. Vücut   protein   yıkımını   önlenmek amacıyla otomatik olarak  depoladığı  yağları kullanmaya   başlar.[2] Yağ   asitlerinin belli işlemler sonucunda karaciğerde keton cisimciklere dönüştürülürler ve böylelikle keton cisimcikleri vücudumuz için enerji elde edilmek üzere kullanılmaya başlanır. Süper yakıt olarak adlandırılan keton cisimcikleri glukoza kıyasla daha fazla adenozin trifosfat (ATP) üretmekte; böylece vücudun enerji açığı sırasında bile verimli yakıt üretimini sürdürmesi sağlanmaktadır.[3] Keton cisimciklerinin serbest radikal hasarını azaltma ve antioksidan kapasitesini artırma özellikleri de bulunmaktadır.

Ketojenik Diyet Çeşitleri Nelerdir?

Ketojenik oran, diyet içeriğindeki yağın, protein ve karbonhidrat toplamına oranı olarak hesaplanmaktadır. Klasik ketojenik diyet 4:1’lik bir makro besin oranından oluşur. Yaş, protein gereksinimi, bireysel tolere edilebilirlik, ketozis seviyesine bağlı olarak 3:1, 2:1 ya da 1:1 gibi daha düşük oranlar kullanılabilir. Ketojenik diyet, içerdiği yüksek yağ nedeniyle tolere edilebilirliği zor olan bir diyet olduğundan dolayı tolere edilebilirliği ve lezzeti arttırmak için orta zincirli trigliserit (MCT) diyeti, modifiye Atkins diyeti ve düşük glisemik indeks tedavisi geliştirilmiştir.[4]

Ketojenik Diyeti Kimler Uygulayabilir?

Ketojenik diyet günümüzde Dirençli Epilepsi Hastalıkları, Alzheimer, Parkinson, Polikistik Over Sendromu (PKOS) ve Obezite hastalıklarında Doktor takipli, Diyetisyen eşliğinde uygulanmalıdır.

Ketojenik Diyet Kimler Tarafından Uygulanmamalıdır?

  • Karaciğer, Böbrek ve pankreas hastalığı olan kişiler
  • Yeme bozukluğu yaşayan kişiler
  • Tiroit hastalığı olan kişiler
  • Safra kesesiyle ilgili hastalıkları olan kişiler

Ketojenik Diyetin Sağlığa Yararları

Proteinlerin doygunluk etkisinin daha fazla olması, iştahı düzenleyen hormonların üzerindeki etkilerinden dolayı iştahı azaltır. Yağ yakımını arttırır.[5]

Dirençli Epilepsi Hastalığından tıbbi beslenme tedavisi olarak kullanılır. Hong ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada 2010 yılında yayınlanan çalışmalarında 104 süt çocuğu spazmlı hastanın altı aylık diyet döneminde %64’ünde, nöbet sıklığının %50’den fazla azaldığını, hastaların %34’ünün ise nöbetsiz kaldığını bildirmişlerdir.[6]

Ketojenik Diyetin PKOS’ lu kadınlarda vücut ağırlığı ve yağ yüzdesinde, insülin direncinde, kan lipitlerinde ve hormonlarda belirgin iyileşme sağladığı, kısırlık (infertilite) gelişen kadınların bir kısmının gebe kalabildiği gözlenmiştir. Yapılan çalışmalar Ketojenik Diyetin ağırlık kaybı sağladığını ve bu kaybın PKOS’ lu kadınlarda metabolik belirteçleri iyileştirdiğini göstermektedir.[7]

Ketojenik Diyetin Sağlığa Zararları

Ketojenik diyetin olumsuz yan etkileri kısa ve uzun süreli olarak ikiye ayrılmaktadır. En yaygın ve nispeten kısa süreli olarak görülen yan etkiler: yorgunluk, baş ağrısı, baş dönmesi, uykusuzluk, bulantı, kusma, kabızlık, letarji, asidoz ve hipoglisemi gibi belirtilerdir. Uzun süreli yan etkileri arasında ise dislipidemi, artmış trigliserit seviyeleri, şiddetli hepatik steatoz, hipoproteinemi, vitamin ve mineral eksiklikleri, kalp kası hastalıkları ve böbrek taşı oluşumu yer almaktadır.[8]

Ketojenik Beslenmeyle Sağlıklı Zayıflamak Mümkün mü?

Sağlıklı yetişkinler tarafından bilinçsiz bir şekilde uygulandığında, uzun vadede birçok sağlık sorunları oluşturduğundan dolayı mutlaka uzmanlar tarafından takip edilmelidir. Uzman tarafından gerekli görüldüğü durumlarda, doğru bir diyet örüntüsüyle birlikte zayıflama amaçlı kısa süreli olarak planlanabilir.

Ketojenik Diyet ve Bağırsak Mikrobiyotası

Tagliabue ve arkadaşları, ketojenik diyet ile üç ay süresince tedavi edilen hastalarda, çalışma öncesi ve sonrası dışkı mikrobiyota kompozisyonlarını karşılaştırdıkları araştırmada; mikrobiyotada bağırsak iltihabının alevlenmesinde rol alan Desulfovibrio spp isimli bakteride artış olduğunu göstermişlerdir.[9] Ketojenik diyet sırasında sağlığa yarar sağlayan liflerin azalması sebebiyle, diyetin bağırsak mikrobiyotası üzerindeki etkisi olumlu olarak görülmemektedir.

ketojenik diyet

Ketojenik Diyette Hangi Besinler Kullanılabilir?

1.) Deniz ürünleri(Balık ve Kabuklu deniz ürünleri)

Vitamin ve minerallerce zengin, karbonhidratça çok az olan gıdalardır. Omega-3 yağ asitlerince zengindir. Haftada 2 kez tüketilmesi önerilmektedir.

2.) Avokado

Ketojenik beslenme modeline uygun bir gıdadır ve lif bakımından zengindir. İçeriğindeki sağlıklı yağlar, vitaminler ve mineraller içerdiğinden dolayı tüketimi teşvik edilir. Tüketirken porsiyon kontrolü yapılması önemlidir.                                            

3.) Kırmızı Et ve Tavuk

Kırmızı et içeriğinde görünmeyen yağlar bulundurmasından dolayı ketojenik beslenmeye uygun olarak belirtilen besinlerden biridir. Proteince zengin olması ve içeriğindeki karbonhidrat oranının düşüklüğü de ketojenik beslenmeye uygun olmasında etkilidir.

4.) Hindistan cevizi yağı

Ketojenik beslenmede orta zincirli trigliseridleri (MCT)  içerir. Orta zincirli yağ asitleri, karaciğerde keton cisimciklerine dönüşürler. Ketojenik beslenme de enerji olarak keton cisimcikleri kullanıldığından hindistan cevizi yağı önerilen bir besindir.

                    

ketojenik diyet nedir

Ketojenik Cevizli Kek Tarifi

 Malzemeler :

  • 3 adet yumurta
  • ½ su bardağı tatlandırıcı,
  • 100 gr tereyağı (oda sıcaklığında yumuşamış),
  • 1 su bardağı badem sütü,
  • 1 adet rendelenmiş limon kabuğu,
  • 1 su bardağı kavrulmuş ceviz içi,
  • 2 su bardağı hindistan cevizi unu,
  • 1 tatlı kaşığı vanilya özütü,
  • 1 paket kabartma tozu.

Ketojenik Cevizli Kek Nasıl Yapılır?

  1. Yumurtaları, tatlandırıcı ile köpük köpük oluncaya kadar çırpın.
  2. Tereyağını koyup krem doku olana kadar çırpmaya devam edin.
  3. Şimdi, badem sütü, rendelenmiş limon kabuğu ve vanilya özütünü ilave edip tekrar çırpın.
  4. Kabartma tozunu karışıma ekleyin.
  5. Hindistan cevizi ununu azar azar ilave edip güzelce karıştırın.
  6. Ceviz içlerini kabaca kırıp, hamura ekleyip nazikçe karıştırın.
  7. Kek kalıbını tereyağı ile yağlayıp Ketojenik Cevizli Kek harcını boşaltın.
  8. Önceden ısıtılmış 170 derece fırında 40 dakika kadar pişirin.

 

Ketojenik cevizli kek tarifi

 

[1] Masood, W., Uppaluri, K.R. (2018). Ketogenic Diet. StatPearls.

[2] Çetin, B., Köksal, G., Çelik, F., & Topçu, M. (2013). Epilepsi hastası çocuklarda ketojenik diyetin epileptik nöbet sayısı üzerine etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi41(1), 27-34.

[3] AKBAY, G. D. PKOS'ta Ketojenik Beslenmenin Etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi6(2), 93-102.

[4] Küçük, S. C., & YIBAR, A. (2021). Popüler Diyet Akımlarının Vücut Ağırlığı ve Sağlık Üzerine Etkileri. Akademik Gıda19(1), 98-107.

[5] Paoli, A. (2014). Ketogenic Diet for obesity: Friend or foe? International Journal of Environmental Research and Public Health, 11(2), 2092-2107.

[6] Hong AM, Turner Z, Hamdy RF, Kossoff EH. Infantile spasms treated with the ketogenic diet: prospective single-center experience in 104 consecutive infants. Epilepsia 2010; 51: 1403-7.

[7] Gambineri A, Patton L, Vaccina A, Cacciari M, Cavazza C, Pagotta U (2006) Treatment with flutamide, metformin and their combination added to a hypocaloric diet in ower-weight obese women with PCOS: a randomised, 12- month, placebo-controlled study. J Clin Endocrinol Metab (91): 3970–80.

[8] Gupta, L., Khandelwal, D., Kalra, S., Gupta, P., Dutta, D., Aggarwal, S. (2017). Ketogenic diet in endocrine disorders: Current perspectives. Journal of Postgraduate Medicine, 63(4), 242-251.

[9] LINDEFELDT, Marie, et al. The ketogenic diet influences taxonomic and functional composition of the gut microbiota in children with severe epilepsy. npj Biofilms and Microbiomes, 2019, 5.1: 1-13.

 

Yorum yapın

Yorumların yayınlanabilmesi için onaylanması gerektiğini lütfen unutmayın