Fosfor Nedir? Fosfor İçeren Besinler Nelerdir?
Vitaminler ve mineraller vücudumuzun ihtiyaç duyduğu önemli besin öğelerindendir. Kalsiyum, fosfor, demir, B vitaminleri, potasyum bunlardan sadece bazılarıdır. Her birinin vücut içerisinde farklı işlevleri vardır. Bu yazımızda oldukça önemli işlevlere sahip olan fosfor hakkında bilgilenelim. Fosfor nedir, ne işe yarar, fosfor içeren besinler, fosfor eksikliği ve fazlalığı gibi konulara değineceğim.
Hazırlayan: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Fosfor Nedir, Ne İşe Yarar?
Vücudumuzda en çok bulunan minerallerden biri fosfordur. %85’i kemikler ve dişlerin yapısında yer alır. Bu sebeple kalsiyum minerali ile dişlerimizin ve kemiklerimizin sağlıklı olmasını sağlar. Kalan %15’lik kısım da vücudumuzun enerji üretmesine, vücut içerisindeki pH dengesinin korunmasına, genetik materyal sentezine, kırmızı kan hücrelerinden vücuda oksijen iletilmesine yardımcı olur. Ayrıca hücre zarının yapısını oluşturan ve sinir hücrelerinin çalışmasında rolü olan fosfolipitlerin üretimi için de fosfor mineraline ihtiyaç vardır.
Aslında fosfor minerali birçok metabolik faaliyeti etkilediği için birçok sağlık yararı sunar. Fosfor ne işe yarar kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:
- Kemiklerin ve dişlerin güçlü kalmasına yardımcı olur.
- DNA ve RNA sentezinde rol oynar.
- Kasların kasılmasında yardımcı bir rol oynar.
- Vücut içerisindeki sinir iletiminin sağlıklı olmasında rolü vardır.
- Egzersiz sonrası kas ağrılarının iyileşmesine yardımcı olur.
- Böbreklerden atıkların uzaklaştırılması sırasında fosfor mineraline ihtiyaç vardır.
Fosfor nedir, ne işe yarar kısaca bahsettikten sonra fosfor içeren besinler neler onlara bir bakalım.
Fosfor İçeren Besinler Nelerdir?
Çoğu insan günlük ihtiyaç duyduğu fosforu yiyeceklerden karşılayabilir. Çünkü fosfor içeren besinler oldukça çeşitlidir. Bu yüzden de fosfor eksikliği çok rastlanan bir durum değildir. Hatta kişilerde fosfor fazlalığı olması daha muhtemel bir durumdur. Protein açısından zengin olan yiyecekler fosfor açısından zengin kaynaklardır. Örneğin; süt ve süt ürünleri, et ve kümes hayvanları, balık, tahıl ürünleri, baklagiller. Protein oranı düşük olan yiyeceklerde de fosfor vardır. Fakat bu yiyeceklerde yer alan fosforun vücut içerisindeki emilimi kolay değildir. Bu gruptaki yiyecekleri ise sarımsak, patates, kepekli tahıllar, kuru meyveler olarak sayabiliriz. Peki, günlük ihtiyaç duyulan fosfor miktarı nedir?
Günlük Ne Kadar Fosfora İhtiyaç Var? (Başlık4)
Bu miktar yaş, hastalık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Genellikle günlük fosfor ihtiyacı aşağıdaki gibidir:
- 0-6 ay: 100 miligram (mg)
- 7-12 ay: 275 mg
- 1-3 yaş: 460 mg
- 4-8 yaş: 500 mg
- 9-18 yaş: 1250 mg
- 19 yaş ve üstü: 700 mg
Fosfor Eksikliği
Temel yiyeceklerimizden fosfor ihtiyacımızı karşılamak mümkün olduğu için fosfor eksikliği çok fazla karşımıza çıkan bir durum değildir. Vücut içerisindeki fosfor seviyelerini düşüren bir rahatsızlığınız varsa fosfor eksikliği yaşayabilirsiniz. Bu duruma genellikle insülin gibi ilaçlar, alkol kullanım bozukluğu gibi faktörler neden olmaktadır. Bunun sonucunda ise sinirlilik, eklem ve kemik ağrıları, iştah kaybı meydana gelebilir.
Fosfor Yüksekliği (Fazlalığı)
Vücuda alınan fazla fosfor kanda fosfor yüksekliği durumuna neden olur. Bu durum böbrek hastaları için tehlike oluşturabilir. Zaman içerisinde de kemik kaybı ve yumuşak dokularımızda (organlar, kaslar ve kan damarları gibi) kalsiyum birikmesi ve bunun sonucunda hasar gibi ciddi sağlık sonuçlarına yol açabilir. Fakat fosfor yüksekliği genel anlamda risk teşkil eden bir durum değildir. Sadece gıdalardan yüksek miktarda fosfor alımı pek olası değildir.
Sonuç olarak baktığımızda fosfor vücudumuz için önemli olan minerallerden birsidir. Genel beslenme düzenimizle bu mineral ihtiyacımızı rahatlıkla karşılayabiliriz. Eğer fosfor alımınızdan endişe duyuyorsanız ya da fosfor eksikliği olduğunu düşüyorsanız mutlaka bir doktora başvurmayı unutmayın.
Hazırlayan: Gıda Mühendisi Selinay Laçindağ
Kaynaklar
- Güneşer O., Yüceer Y., Mineraller ve Fonksiyonel Etkileri, (Ed. Zeynep Banu Güzel Seydim) Fonksiyonel Beslenme, Sidas Medya, İzmir, 2016, s.203-223.
- Applegate L., Beslenme ve Diyet Temel İlkeleri, Çev. Haydar Özpınar, İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul, 2011.
- Bir seçim yapmanız sayfanın tamamının yenilenmesine neden olur.
- Bir seçim yapmak için boşluk tuşuna sonra ok tuşlarına basın.