Doğal Tatlandırıcı Stevia Nedir?
Şekerin sağlığımıza olan olumsuz etkileri konusundaki bilinç arttıkça insanlar tatlandırıcı olarak daha sağlıklı ve doğal alternatifler arayışına girmiştir. İşte bu noktada karşımıza şeker otu olarak da bilinen stevia çıkmaktadır. Peki, stevia tatlandırıcı neden sağlıklı bir alternatif olarak görülüyor? Bu yazımızda stevia konusuna yakından bakalım istiyoruz. Böylece stevia ve şeker karşılaştırmasını daha iyi yapabilir, stevia tatlandırıcının neden sağlıklı bir alternatif olduğunu anlayabiliriz. İlk olarak stevia nedir konusuyla başlayalım.
Stevia Nedir?
Stevia yani şeker otu, Latince adı Stevia rebaudiana olan bir bitki türüdür. Bu bitki Güney Amerika'nın Paraguay ve Brezilya bölgelerine özgüdür. Stevia bitkisinin yaprakları doğal olarak tatlandırıcı özelliğe sahip olan glikozid adı verilen kimyasal bileşikleri içerir. Bu doğal bileşikler sayesinde şekerden 100 ila 300 kat daha tatlı olabilir. Özellikle steviosid ve rebaudiosid A olarak adlandırılan bu bileşikler, doğal tatlandırıcı olarak kullanılmak üzere ekstrakte edilir.
Stevia bitkisinin kullanımı binlerce yıl öncesine dayanmaktadır. Orta ve Güney Amerika yerlileri, bitkinin tatlı yapraklarını çiğneyerek veya çay olarak tüketerek gıdalara doğal bir tat eklemekte ve çeşitli şifa amaçları için kullanmaktaydılar.
Stevia Neden Doğal Bir Tatlandırıcı Olarak Kabul Ediliyor?
Doğal tatlandırıcı olarak kabul edilmesinin ana nedeni kaynağının doğal bir bitki olan Stevia rebaudiana olmasıdır. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu bitkinin yapraklarında doğal olarak tatlandırıcı özelliğe sahip glikozid adı verilen bileşikler bulunur. Bu bileşikler steviosid ve rebaudiosid A olarak adlandırılan doğal tatlandırıcıların ana bileşenleridir.
Stevia'nın doğal tatlandırıcı olarak kabul edilmesinin diğer nedenleri şunlardır:
- Düşük kalorili ve kalorisiz olması: Stevia, şekerle karşılaştırıldığında çok düşük kalori içeriğine sahiptir ve neredeyse kalorisiz olarak kabul edilir. Bu özelliği şeker otunu kilo kontrolü yapmak isteyen veya düşük kalorili diyet uygulayan kişiler için tercih edilen bir tatlandırıcı yapar.
- Kan şekeri kontrolü: Stevia'nın içerdiği glikozidlerin kan şekeri seviyelerini etkilemediği düşünülmektedir. Bu nedenle diyabetli bireyler için şeker yerine kullanılabilir. Ayrıca kan şekeri seviyelerinin kontrol altında tutulmasına yardımcı olabilir.
- Diş sağlığı: Stevia, şeker gibi dişlere zarar veren asitlerin oluşumunu azaltır. Ayrıca bakterilerin diş minesine yapışmasını engelleyebilir. Bu nedenle diş sağlığı için daha dostu bir tatlandırıcıdır.
Stevia ve Diyabet
Diyabet, çağımızın en önemli sağlık sorunlarından biridir. Bu hastalık vücuttaki insülin hormonunun yetersizliği veya insülinin etkili kullanımının engellenmesi sonucu oluşan bir metabolik rahatsızlıktır. Diyabetli bireyler kan şekerini kontrol altında tutmak için geleneksel şeker tüketimini sınırlandırmalıdır. Stevia da kan şekerini düzenlemeye yardımcı olabilecek doğal bir tatlandırıcı olarak öne çıkar.
Stevia, vücutta herhangi bir glisemik etkiye neden olmaz. Glisemik indeks bir besinin kan şekerini yükseltme hızını belirleyen bir ölçüdür. Stevia ekstraktları kan şekerini yükseltmez. Bu nedenle diyabetliler için güvenli bir seçenek olarak kabul edilir. Bazı araştırmalar stevia kullanımının insülin duyarlılığını artırabileceğini ve insülinin hücreler tarafından daha etkili bir şekilde kullanılmasına yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bu durum diyabetli bireylerde kan şekerinin daha iyi kontrol edilmesine yardımcı olabilir.
Stevia neredeyse hiç kalori içermez ve diyabetli kişilerin kilo kontrolünü kolaylaştırabilir. Düşük kalorili bir diyet uygulamak diyabet yönetimi için önemlidir. Çünkü kilo vermek veya sağlıklı bir kiloda kalmak kan şekeri düzeylerini olumlu yönde etkileyebilir.
Stevia Nasıl Kullanılır?
Stevia çeşitli şekillerde kullanılabilir. Yaprak halinde kurutulmuş stevia yaprakları çay veya infüzyon şeklinde demlenebilir. Ayrıca toz veya sıvı formda satılan stevia ekstraktları, tatlı gereksinimini karşılamak için çeşitli yiyecek ve içeceklere eklenir. Bazı stevia ekstraktları yapay tatlandırıcılarla karıştırılmış olabilir. Bu nedenle ürün etiketlerini dikkatlice okumak önemlidir. Başlangıçta stevia miktarını az kullanarak lezzetini alışkın olduğunuz düzeye getirmeniz önemlidir. Çünkü çok az bir miktar bile fazla tatlandırma yapabilir. Yaygın kullanım şekillerinden biri de stevia tabletlerdir.
Stevia Zararları
Stevia’nın aşırı tüketiminin bazı potansiyel zararları olabilir. Stevia'nın yan etkileri arasında mide rahatsızlıkları, bulantı, baş ağrısı ve alerjik reaksiyonlar yer alabilir. Yapılan bazı çalışmalar, uzun süreli ve yüksek dozda stevia kullanımının üreme ve doğurganlık üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini öne sürmektedir. Bu nedenle -özellikle hamilelik ve emzirme döneminde- stevia kullanmadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir. Düşük kan şekeri düzeyine sahip bireyler, Stevia’nın kan şekeri düşürücü etkileri nedeniyle dikkatli olmalı ve tüketmeden önce uzman görüşü almalıdır.
Stevia nedir kısaca toparlayacak olursak; doğal bir tatlandırıcı olarak şekerin sağlıklı bir alternatifi olarak düşünülen bir bitkidir. Düşük kalorili yapısı ve potansiyel sağlık yararları nedeniyle birçok kişi tarafından tercih edilmektedir. Herhangi bir gıdada olduğu gibi stevia kullanırken de makul miktarlarda tüketmeye özen göstermeliyiz.
Kaynaklar:
- Karagöz Ş., Demirdöven A., Stevia rebaudiana Bitkisinin Tatlandırıcı, Antioksidan ve Antimikrobiyal Özellikleri, Akademik Gıda, 2018, 16:(4), s.431-438.
- Balkır P., Stevia; Fonksiyonel Özellikleri ve Gıdalarda Kullanım Olanakları, GIDA, 2016, 41:6, s.435-442.
- Bir seçim yapmanız sayfanın tamamının yenilenmesine neden olur.
- Bir seçim yapmak için boşluk tuşuna sonra ok tuşlarına basın.