Ayurvedik Beslenme
Ayurvedik diyet, binlerce yıldır var olan bir beslenme düzenidir.
Ayurvedik tıbbın ilkelerine dayanır ve sağlığı iyileştirdiği söylenen vücudunuzdaki farklı enerji türlerini dengelemeye odaklanır.
Diğer birçok diyetten farklı olarak Ayurveda diyeti, vücut tipinize göre hangi yiyeceklerin yenmesi ve kaçınılması gerektiği konusunda kişiselleştirilmiş öneriler sunar.
Aynı zamanda popülerdir çünkü sadece vücudunuz için değil, zihniniz için de sağlıklı olduğu söylenmektedir.
Hazırlayan: Diyetisyen Damla Türkay
Ayurveda Diyeti Nedir?
Ayurveda, bedeniniz ve zihniniz arasındaki dengeyi geliştirmeye odaklanan bütünsel bir tıp şeklidir.
Ayurveda'ya göre, beş element evreni oluşturur - vayu (hava), jala (su), akash (boşluk), teja (ateş) ve prithvi (toprak).
Bu elementlerin, vücudunuzda dolaşan enerji türleri olarak tanımlanan üç farklı dosha oluşturduğuna inanılır. Her dosha belirli fizyolojik işlevlerden sorumludur.
Örneğin, pitta dosha açlığı, susuzluğu ve vücut ısısını kontrol eder. Bu arada vata dosha elektrolit dengesini ve hareketini korurken kapha dosha eklem işlevini destekler.
Ayurvedik diyet, Ayurveda'nın bir bileşenidir ve binlerce yıldır uygulanmaktadır. Baskın doshanızı belirlemeye ve üç doshanın tümü arasındaki dengeyi sağlamak için belirli yiyecekleri yemeye dayanır.
Ayurvedik diyet, dosha'nıza veya vücut tipinize göre ne zaman, nasıl ve ne yemeniz gerektiğine dair yönergeler belirleyen bir beslenme planı türüdür.
Hangi türün size en uygun olduğunu belirlemek için her bir dosha’nın ana özelliklerden bazıları şunlardır:
Pitta (ateş + su)
Akıllı, çalışkan ve kararlı. Bu dosha genellikle orta düzeyde bir fiziksel yapıya sahiptir, çabuk sinirlenir ve hazımsızlık, kalp hastalığı veya yüksek tansiyon gibi rahatsızlıklara sahip olabilirler.
Vata (hava + boşluk)
Yaratıcı, enerjik ve canlı. Bu doshaya sahip kişiler genellikle zayıf ve hafif yapılıdırlar ve dengesiz olduklarında sindirim sorunları, yorgunluk veya kaygı ile mücadele edebilirler.
Kapha (toprak + su)
Doğal olarak sakin, topraklanmış ve sadık. Kapha dosha'sı olanlar genellikle daha güçlü bir çerçeveye sahiptir ve kilo alımı, astım, depresyon veya diyabet ile ilgili sorunları olabilir.
Bu diyete göre, iç dengenizi geliştirmek için hangi yiyecekleri yemeniz gerektiğini doshanız belirler.
Örneğin:
Pitta Dosha, yiyecekleri soğutmaya, enerji vermeye odaklanır ve baharatları, kuruyemişleri ve tohumları sınırlandırır.
Vata Dosha kuru meyveleri, acı bitkileri ve çiğ sebzeleri kısıtlarken sıcak, nemli ve topraklanmış yiyecekleri tercih eder.
Kapha Dosha yağlı tohumlar ve yağlar gibi ağır yiyecekleri sınırlar, onun yerine meyveler, sebzeler ve baklagilleri tüketir.
Kırmızı et, yapay tatlandırıcılar ve işlenmiş bileşenler, üç doshanın tümü için sınırlıdır. Bunun yerine, Ayurveda diyeti sağlıklı bütün gıdaları yemeyi teşvik eder. (1)
Ayurvedik Yeme İlkeleri:
Ayurvedik doktorlar ve uygulayıcılar, her birimizin üç doshayı da içerdiğine inanırlar, ancak öne çıkan doshanız ne yediğinizi belirleyen doshanızdır. Dosha'dan bağımsız olarak, savunucular dikkatli yemek için temel Ayurvedik yeme ilkelerini takip eder:
- 6 adet tat alımını her öğünde tüketin: Her öğüne; tatlı, tuzlu, ekşi, acı, keskin ve hafif asidik acı (astringent) yiyecekler ekleyin.
- Yemeğinize tatlı tadı olan yiyeceklerle başlayın (meyve gibi).
- Tuzlu yiyecekler (deniz ürünleri gibi) ve ekşi yiyecekler (örneğin narenciye) ile devam edin.
- Keskin yiyecekler (soğan veya biber gibi), hafif asidik (yeşil elma veya çay gibi) ve acı (kereviz, lahana veya yeşil yapraklı sebzeler) ile bitirin.
- Dikkatli ve konsantrasyonla yiyin. Yemeğinizi ve sağladığı sağlık faydalarını tam olarak takdir etmek için konuşmaktan, gülmekten ve diğer dikkat dağıtıcı şeylerden kaçının.
- Yemeğin tadını çıkarabileceğiniz kadar yavaş yiyin.
- Yiyeceklerin soğumasını önlemek için yeterince hızlı yiyin.
- Uygun miktarda yiyecek yiyin. Aşırı yemekten kaçınmak için açlık sinyallerinin ve tokluk belirtilerinin farkında olun.
- Yalnızca önceki yemeğiniz sindirildiğinde yiyin. Yönergeler, önceki öğününüzden veya atıştırmanızdan sonraki üç saat içinde yemek yememenizi, ancak altı saatten fazla yemeksiz kalmamanızı önerir.
- Kahvaltı ve öğle yemeğine odaklanın. Birçok Ayurvedik uygulayıcı, mütevazı bir kahvaltı ve daha büyük, doyurucu bir öğle yemeği yemeyi önerir. Açlık seviyenize bağlı olarak akşam yemeği tüketilebilir veya tüketilmeyebilir. (2)
Ayurvedik Beslenmenin Faydaları:
-
Bütün gıdaları yemeyi teşvik eder.
Ayurvedik diyetin her dosha için özel yönergeleri olmasına rağmen, diyet bir bütün olarak meyveler, sebzeler, tahıllar ve baklagiller olmak üzere tüm gıdaları yemeyi teşvik eder.
Bu gıdalar birçok temel besin maddesi açısından zengin olduğundan, bu sağlığınıza büyük ölçüde fayda sağlayabilir.
-
Kilo kaybını teşvik edebilir.
Ayurvedik diyetin besin açısından zengin bütün gıdaları vurguladığı göz önüne alındığında, bu diyet kilo kaybına yardımcı olabilir.
Ayurvedik diyet ve kilo verme konusunda sınırlı araştırma mevcut olsa da, bazı araştırmalar bu konuda etkili olabileceğini bulmuştur. (3)
-
Farkındalığın oluşmasını teşvik eder.
Yediğiniz yiyeceklere ek olarak, farkındalık Ayurveda diyetinin bir diğer önemli parçasıdır.
Farkındalık, şu anda nasıl hissettiğinize yakından dikkat etmeyi içeren bir uygulamadır.
Özellikle yeme farkındalığı, yemeğinizin tadına, dokusuna ve kokusuna odaklanmak için yemek sırasında dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirmeyi vurgular.
10 kişide yapılan küçük bir araştırmaya göre, dikkatli beslenmek vücut ağırlığını, depresyonu, stresi ve tıkınırcasına yemeyi azaltmıştır. (4)
Sonuç olarak;
Ayurvedik diyet, binlerce yıl öncesine dayanan bir geleneksel tıp biçimi olan Ayurvedik tıbbın ilkelerine dayanan bir yemek planıdır.
Diyet, kilo kaybını artırdığı ve farkındalığı desteklediği iddia edilen dosha'nıza veya vücut tipinize göre belirli yiyecekleri yemeyi veya kısıtlamayı içerir.
Ancak kafa karıştırıcı ve kısıtlayıcı olabilir ve kişiliğiniz ve vücut tipinizle ilgili öznel varsayımlara dayanır. Ayrıca, teorileri bilimsel kanıtları tam anlamıyla desteklememektedir.
- https://www.healthline.com/nutrition/ayurvedic-diet#the-diet
- https://www.verywellfit.com/ayurvedic-diet-for-weight-loss-4154620
- Diets based on Ayurvedic constitution--potential for weight management - Shikha Sharma, Seema Puri, Taru Agarwal, Vinita Sharma
- Pilot study: Mindful Eating and Living (MEAL): weight, eating behavior, and psychological outcomes associated with a mindfulness-based intervention for people with obesity - Jeanne Dalen, Bruce W Smith, Brian M Shelley, Anita Lee Sloan, Lisa Leahigh, Debbie Begay
Hazırlayan: Diyetisyen Damla Türkay